99999

     МЭ I – III зууны үед байсан чуулгануудыг анхны чуулган гэж үздэг. Анхны чуулганууд энэ 300 жилийн хугацаанд маш хурдацтай өссөн байдаг. Үүр цайхад тахиа донгоддог. Тахиаг алчихлаа гээд үүр цайхгүй байна гэж үү? угаасаа болох ёстой байсан процесс болж өнгөрсөн гэж хэлэх хүмүүс бий. Гэтэл чуулганы түүхийг харвал анхны чуулганы өсөлтөнд Грек хэл, Ромын энх тайван, хавчлага, харь хүмүүс, нийгмийн доод давхрага, хеллинистик соёл, хүмүүсийн сэтгэлзүйн байдал, еврейчүүд гэх мэт ерөнхий долоон хүчин зүйлс нөлөөлсөн байдаг. Есүс Христ энэ дэлхийд амьдарч байсан үетэй хамгийн ойрхон үе буюу Түүнийг нүдээр харсан гэрчлэгчид болох элч нар (Apostolic Fathers) ба тэдний дараах мэдээг дамжуулагчид болох чуулганы эцгүүд (Church Fathers) энэ үед байсан. Анхны чуулганы итгэгчидийн гал халуун байдлыг дээрхитэй холбогдуулан тайлбарлах нь ч бий. Ямартай ч анхны чуулганы энэхүү өсөлтөнд дандаа сайн сайхан зүйлс болох энх тайван байдал, соёл, нийгмийн өөрчлөлт гэх мэт нөлөөлсөнгүй. Тэдний өсөлтөнд бас хавлага зовлон нөлөөлсөн гэдгийг санах хэрэгтэй. Анхны чуулганы гол гол төлөөлөгчид, элч нар хавчлагаас болж баригдан явж шүүгч нарын өмнө, хаадын өмнө зогссоноор гэрчлэлийг хийж байсан. Үнэндээ тэдний өсөлт хаа сайгүй тархахад хавчлага зовлон хамгийн их нөлөө үзүүлсэн юм. Есүс Христ ч энэ талаар Матай 10:18 – д "Миний нэрийн төлөө та нар захирагчид болон хаадын өмнө хүргэгдэх болно” гэж өөрийн шавь нартаа хэлсэн. Анхны чуулганы өсөлтөнд хамгийн ихээр дайсагнаж байсан зүйл бол хавчлага зовлон биш харин гаж буруу урсгал байсан. Гаднаас хавчлага зовлон байсан ч дотроос нь хамгийн ихээр идэж сүйтгэхийг оролдож байсан зүйл бол хуурамч багш нар юм. Тиймээс ч элч нарын бичээсүүдийн сүүлийн хэсгүүдэд үүнийг эсэргүүцсэн, анхааруулсан үгс их байсан. Энэ үед олон итгэлээ өмгөөлөх зохиолуудыг чуулганы эцгүүд бичиж гаргасан байдаг. Ингээд анхны чуулганы өсөлтөнд олон саад бэрхшээл байсан ч чуулган Бурханы хүч чадлаар дээрх шалтгаануудын улмаас өсөж хөгжсөн þì.

     Òåõíèê òåõíîëîãè àñàð ºíäºð ò¿âøèíä õºãæñºí, øèíæëýõ óõààíû áàéð ñóóðü ºíäºðò áàéãàà ºíºº ¿åä ÷óóëãàíû ºñºëò ÿìàð áàéíà âý? Àíõíû ÷óóëãàíû ºñºëò ºíºº ¿åèéí ÷óóëãàíû ºñºëòºíä íèéòëýã íýã ç¿éë áàéäàã. Àíõíû ÷óóëãàíû ¿åä Ðîìûí ýçýíò ã¿ðýí êëîí÷ëîëîî òîãòîîí ñàéí ìýäýý Ðîìûí ýíõ òàéâíû äîòîð, õåëëèíèñòèê ñî¸ë äîòîð áóñàä óëñ ¿íäýñòí¿¿äýä õ¿ðýõýä ñààäã¿é áàéëàà. ªíºº ¿åä ÷ äýëõèé åðòºíö äàÿàð÷ëàãäàí óëñ ¿íäýñòí¿¿äèéí õîîðîíä ÷ºëººò õàðèëöàà áèé áîëæ, îéëãîëöîõ íýã ¿íäñýí õýëòýé áîëæ áàéíà. Òåîëîãèéí îëîí íîì çîõèîëóóä Àíãëè õýë äýýð ãàð÷, àðä÷èëñàí íèéãýìä õðèñòèòãýë саад багатай òàðõàæ áàéíà.  Àíõíû ¿åèéí ÷óóëãàíòàé õàðüöóóëàõàä ºíºº ¿åèéí ÷óóëãàí õ¿íèé òîîíû õóâüä àäèë, á¿ð èë¿¿ áîëîâ÷ àíõíû ÷óóëãàíû ãàë õàëóóí áàéäàë ºíººãèéí ÷óóëãàíä ÿã àäèë áèø. Åñ¿ñ Õðèñò òýíãýðò îäîæ ïåíòîêîñòèéí áàÿðûí ºäðººð Àðèóí Ñ¿íñ áóóñíààð äàãàëäàã÷èä õ¿÷èéã îëæ, ãàçàð á¿ðò èëãýýãäýæ Àðèóí Ñ¿íñíèé àæëûã õèéñýýð áàéñàí. Õàðèí ºíºº ¿åä òýðõ¿¿ Àðèóí Ñ¿íñ ïåíòîêîñòèéí áàÿðûí ºäðèéíõòýé àäèë àæèëлаæ áàéíà óó? ãýõ ìýò àñóóëòóóä áèé. "Àìèéí Ñ¿íñ ìèíü èðæ áèäýí äýýð öóòãàà÷, Àìü õ¿÷ýýð ÷óóëãàíàà ñýðãýýãýý÷, Àìèéí Ñ¿íñ ìèíü èðæ áèäíèéã öýâýðëýí øèíý÷ëýý÷, ×óóëãàíàà ýíý öàã ¿åòýé ó÷ðàõàä áýëòãýý÷”[1] ãýæ ø¿ëãýëñíèéã õàðâàë àíõíû ÷óóëãàíä ä¿¿ðãýãäýæ áàéñàí Àðèóí Ñ¿íñ ºíººãèéí ÷óóëãàíä ìºí àäèë ä¿¿ðãýãäýõèéã хүсэж хэлсэн áàéíà. Өнөөгийн чуулганы өсөлт анхны үеийн чуулганы өсөлтийг бодвол яах ч аргагүй сул байна. Үүнд хэд хэдэн шалтгаан байгаа нь:

1.      Есүс Христ тэнгэрт одоод удаагүй байсан. /Харин одоо 2000 орчим жил өнгөрсөн./

2.      Пентокостийн баяраар Ариун Сүнс гал мэт буусан /Харин одоо Ариун Сүнс байнга энэ мэт ажиллаагүй. /

3.      Есүс Христийг нүдээр болон дамжуулан гэрчлэгчид байсан. /Харин одоо бүгд дамжуулан гэрчлэгчид/

4.      Итгэгчид Есүс Христийг удахгүй ирнэ гэсэн найдвартай байсан. /Харин одоо итгэгчидийн хүлээлт тэднийх шиг оргилуун байж чадахгүй байна. Учир нь 2000 жил өнгөрчээ./

5.       Нэгдмэл байдал нь хурдацтай өсөлтөнд нь нөлөөлсөн. /Харин одоо чуулганууд өөр өөр бүс нутагт, өөр өөр нийгэм соёлд байна./

Дээрх 5 ялгаатай байдал нь магадгүй өнөөгийн болон анхны чуулганы өсөлтийн ялгаатай байдлыг илэрхийлж байна. Гэвч аль аль нь өөр өөрийн гэсэн өсөлтийн шалтгаантай. Анхны чуулганы өсөлтийн шалтгаан дээр дурдсанаар ерөнхий долоон зүйл байгаа юм бол өнөөгийн чуулганы өсөлтийн шалтгаан нь хэдэн зүйлээр ч мөн тодорхойлогдоно. Даяарчлал, чөлөөт ардчилсан нийгэм, хүмүүсийн шашин номын хэрэгцээ, дэмжлэг тусламж, харилцаа холбоо зэрэг хүчин зүйлс өнөөгийн чуулганы өсөлтөнд их бага хэмжээгээр нөлөөлж байна. Анхны чуулганы өсөлттэй харьцуулахад өсөлтийн хурдац тийм ч хүчтэй биш ч олон талын нөлөөн дор өнөөгийн чуулганы өсөлт нийгмийн байдлаасаа шалтгаалан улс орон бүрт өөр өөр байна. Чуулганы өсөлт нь аль аль үеээсээ үл хамааран Бурханы хүслээр хийгдэж байгаа ч үүнд тухайн үед амьдарч буй хүмүүсийн хандлага, боломж болон дээрээс нь тухайн үеийн нийгмийн зүй тогтол нөлөөлж байдаг нь хөдлөшгүй үнэн зүйл юм.